کلید صلیبی ابزاری است که برای روشن و خاموش کردن یک یا چند لامپ، وسایل برقی و دستگاه‌های دیگر، از چند نقطه استفاده می‌شود. اصطلاحاً از این نوع کلید در مکان‌هایی که طول بیشتری دارند، بهره می‌برند. کلید صلیبی زمانی استفاده می‌شود که دو عدد کلید تبدیل داریم و می‌خواهیم سه لامپ یا تعدادی بیشتر را روشن یا خاموش کنیم. به‌منظور این کار، از کلید صلیبی استفاده می‌شود.
کلید صلیبی در اصل دو تیغه‌ی داخلی دارد که به‌صورت تعویضی جای دو کنتاکت را تغییر می‌دهد. با تغییر جای دو فاز، لامپ روشن یا خاموش می‌شود. برای استفاده از کلید صلیبی، حتماً باید دو عدد کلید تبدیل در مدار کلید صلیبی وجود داشته باشد. تعداد کلیدهای صلیبی را می‌توان بر اساس نیاز در نقشه افزایش داد و آن‌ها را به‌صورت سری کنار هم نصب کرد. در نهایت، باید به نحوه‌ی اتصال و سیم‌کشی این کلیدها توجه کرد. کلیدهای صلیبی دارای چهار کنتاکت (پیچ) هستند.
پیچ‌های ورودی کلیدهای صلیبی معمولاً رنگ نقره‌ای دارند و پیچ‌های خروجی به‌صورت طلایی‌رنگ هستند. این پیچ‌ها گاهی به‌صورت ضربدری و گاهی به‌صورت دو به دو در یک راستا در داخل کلید صلیبی قرار دارند. قیمت کلیدهای صلیبی تقریباً سه برابر قیمت کلیدهای معمولی است و به‌دلیل کمیابی، بازاریابی بسیار محدودتری دارند.
کلید برق صلیبی چیست؟
این نوع کلید به نام‌های “کلید تک پل” و “کلید دو پل” نیز شناخته می‌شود و برخی افراد با کاربردهای آن آشنایی نسبی دارند. اما کلید صلیبی کمتر شناخته شده است. در صورتی که بپرسید کلید صلیبی با این کاربرد عالی در کدام مکان‌ها می‌تواند استفاده شود، به‌طور مثال می‌توانید تصور کنید یک سوله‌ی بزرگ دارید.
اگر می‌خواهید در فواصل ۱۵ متری یک کلید نصب کنید و با استفاده از کلیدهایی که نصب کرده‌اید، جریان برق سوله را قطع و وصل کنید، در اینجا کلید صلیبی می‌تواند برای شما مفید باشد. اما اگر از این نوع کلید استفاده می‌کنید، باید چند نکته را رعایت کنید. در نصب کلید صلیبی، باید در ابتدا و انتهای مدار خود از کلیدهای تبدیل استفاده کنید. از دو پیچی که در این نوع کلید وجود دارد، یکی را به کلید تبدیل و دیگری را به کلید تبدیل بعدی متصل کنید.
توجه کنید که پیچ‌ها با یکدیگر ارتباط نداشته باشند و در اینجا می‌توانید از اهم‌متر برای اطمینان استفاده کنید. همچنین، دو نوع دیگر از کلید صلیبی وجود دارند که به آن‌ها “موازی” و “متقاطع” می‌گویند. گرچه عملکرد آن‌ها یکسان است، اما در سیم‌کشی متفاوت هستند. به همین دلیل، نحوه‌ی صحیح سیم‌کشی آن‌ها بسیار مهم است.
آموزش نصب کلید صلیبی
کلیدهای صلیبی، که به‌عنوان سوئیچ چهار طرفه نیز شناخته می‌شوند، دارای چهار پایانه و یک ترمینال زمین هستند. این نامگذاری به‌دلیل داشتن چهار پایانه است، که دو ترمینال آن‌ها به رنگ برنجی و دو ترمینال دیگر به رنگ تیره هستند. در مقابل، در سوئیچ سه‌طرفه، ترمینال “COM” یا “مشترک” وجود ندارد.
برای اتصال، دو پیچ کلید صلیبی را به دو سر یک کلید تبدیل و دو پیچ دیگر را به کلید تبدیل بعدی متصل می‌کنیم. به‌طور معمول، این دو پیچ کلید صلیبی به‌عنوان ورودی و دو پیچ دیگر به‌عنوان خروجی در نظر گرفته می‌شوند، به طوری که این پیچ‌ها هرگز به یکدیگر متصل نشوند. می‌توان این دو پیچ را با استفاده از یک اهم‌متر تشخیص داد. سپس یک مشترک کلید تبدیل را به فاز و از مشترک کلید تبدیل بعدی به لامپ متصل می‌کنیم.
برای کنترل یک چراغ از سه یا چند مکان، باید از دو کلید تبدیل و یک کلید صلیبی استفاده کنید. کلیدهای تبدیل در دو سر مدار نصب می‌شوند و کلید صلیبی در میان آن‌ها قرار می‌گیرد. کلید صلیبی عملکرد یک پلیس راهنمایی و رانندگی را در مدار دارد و جریان برق را بسته به وضعیت دیگر کلیدها هدایت می‌کند.
زمانی که یکی از کلیدهای تبدیل را چرخانده، سیگنالی از طریق یکی از سیم‌ها به کلید صلیبی ارسال می‌شود و سپس برق را به سمت کلید تبدیل دیگر یا چراغ هدایت می‌کند. وقتی کلید تبدیل دیگر را چرخانده، سیگنال را از طریق سیم دیگر به کلید صلیبی ارسال می‌کند و سپس برق را در جهت مخالف هدایت می‌کند.
کاربرد کلید صلیبی
کلیدهای صلیبی برای کنترل یک چراغ، پریز یا دستگاه از سه یا چند مکان مختلف روی دیوار مناسب هستند. یکی دیگر از کاربردهای این کلید که البته کمتر استفاده می شود در راهروهای طولانی و اتاق‌های بسیار بزرگ است که بیش از دو ورودی دارند. علاوه بر این، کلیدهای صلیبی بین دو کلید تبدیل برای کنترل یک پریز یا چراغ برق از چندین مکان استفاده می‌شوند. اگر می‌خواهید از بیش از سه مکان کنترل داشته باشید (مثلاً پنج مکان) همچنان از دو کلید تبدیل (یکی در هر انتها) و سه کلید صلیبی بین دو کلید تبدیل استفاده کنید.