اوایلی که برق اختراع شد به دلیل اینکه نمی‌توانستند جریان آن را کنترل کنند تا سال‌های زیادی خطرناک دانسته می‌شد ولی امروزه با روش‌های گوناگونی جریان الکتریسته را کنترل و مهار می‌کنند. فیوز یا کلید مینیاتوری یکی از ابزارهایی است که می‌توان به کمک آن جریان برق را در دست گرفت. فیوز برق، انواع مختلفی در بازار دارد که ما در این مقاله به معرفی آن می‌پردازیم.
فیوز برق
فیوز برق نامی است که برای کلید مینیاتوری یا فیوز مینیاتوری استفاده می‌شود. در واقع این‌ها تعریف نوعی از کلیدهای حفاظتی است که از مهم‌ترین قسمت در هر مدار الکتریکی محسوب می‌شوند. وظیفه‌ی آنها محافظت از تاسیسات روشنایی، برقی و سیم و کابل‌های ساختمانی در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه محافظت می‌کنند. فیوز برق در مقابل جریان اضافه حساس است و به سرعت مدار را قطع می‌کنند.
انواع فیوز برق
فیوز برق یا کلید مینیاتوری انواع مختلفی دارند، که هر کدام دارای کاربرد ویژه‌ای هستند. در ادامه با انواع این فیوزها و عملکرد آنها آشنا شوید:
فیوز برق تیپ C یا کندکار
فیوزهای مینیاتوری تیپ C برای موتورهای کم توانی استفاده می‌شوند که توان راه‌اندازی زیادی ندارند. در وسایلی مثل کولر گازی، پمپ‌های آب خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع فیوز مدت طولانی در هنگام قطع خاموش می‌ماند.
فیوز برق تیپ B یا تندکار
از این نوع فیوز برق برای روشنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مقابل جریان اضافه برق واکنش بسیار سریعی دارد. کاربرد این کلیدها در خانه و روشنایی هست و زمانی که جریان برق اضافه را بین 3 تا 5 برابر جریان لازم برای مدار احساس کنند در زمان مشخصی برق را قطع می‌کنند.
فیوز برق تیپ K یا قدرت
این نوع فیوز در مدارهای قدرت استفاده می‌شوند و حساسیت بیشتری نسبت به سایر فیوزها دارند. اگر موتور بار اضافه‌ای را تحمل کند، این فیوزها موتور را خاموش می‌کنند. نام دیگر این نوع فیوز قدرت است که در ترانسفورماتورها، موتورها و مدارات از آنها استفاده می‌شود.
فیوز برق تیپ D یا ترانسفورماتوری
فیوز برق با این تیپ برای موتورهایی مناسب است که جریان راه‌اندازی و هجومی بسیار بالایی دارند. این فیوزها از فیوزهای مینیاتوری کندکار هستند که فقط تحمل ده تا چهارده برابر بیشتر از جریان اضافه را دارند. کاربرد این فیوز مینیاتوری در مصارف صنعتی خاص هست.
فیوز برق با تیپ Z
فیوز مینیاتوری تیپ z وقتی جریان عبوری بیش از اندازهی معمول باشد با سرعت کمتری نسبت به سایر فیوزها فرمان قطع را می‌دهد. این فیوزها به دلیل اینکه تندکار و حساس هستند در مدارهایی با حساسیت زیادی به کار گرفته می‌شوند.
کلید MCB
در بالا انواع فیوز مینیاتوری را برشمردیم. هر فیوزی دارای یک کلید هست که کاربرد خاصی دارد که باید به دقت آن را انتخاب کرد تا حفاظت قابل اطمینان در برابر بار و اتصال کوتاه تضمین شود. اگر انتخاب MBC براساس الزامات مدار نباشد، ممکن است تریپ‌های ناخواسته اتفاق بیفتد. اگر این انتخاب ما در اندازهی کمتری از اندازهی نامی باشد، در دفعات زیادی تریپ می‌شود و موجب می‌شود که رسیدن جریان به بار وقفه بیفتد.
جریان نامی
به حداکثر جریان مجازی گفته می‌شود که یک فیوز می‌تواند آن را تحمل کند. اگر جریانی بیش از جریان نامی که روی هر فیوزی نوشته شده است، باشد فیوز مدار را قطع می‌کند.
فیوز برق یک جریان دیگری نیز به اسم جریان لحظه‌ای دارد. جریان لحظه‌ای به جریانی گفته می‌شود که در یک لحظه فیوز توانایی تحمل این جریان را ندارد. معمولا روی هر فیوزی عددی در کادری مستطیل شکل نوشته شده است که این عدد نشان می‌دهد که این فیوز چه جریانی را تحمل می‌کند.
مقدار نامی کلید مینیاتوری
هر MBC یک جریان نامی دارد. این مقدار باید کمتر از جریان گذرانده از سیستم کشی و بزرگ‌تر یا مساوی با حداکثر جریان بار کامل سیستم باشد. به طور کلی مقدار نامی MBC باید بتواند 125 درصد بار پیوسته به علاوه مقدار بار ناپیوسته را حفاظت کند. فرمول آن:
مقدار نامی کابل ≥ جریان نامی MBC ≥ حداکثر جریان بار کامل در مدار
کاربرد کلیدهای مینیاتوری
فیوز برق با توجه به حفاظت‌هایی که انجام می‌دهند، کاربردهای زیادی دارند مثل:
1. انتهای خط توزیع سیستم‌های ولتاژ ضعیف
2. در ورودی تابلو برق‌های خانگی
3. حفاظت مصارف روشنایی ساختمان‌ها
4. کاربردهای صنعتی مانند مدارات قدرت موتورها و ترانسفورماتورها
5. سیستم‌های گرمایشی
6. حفاظت از مدارات ترانسفورماتورهای الکتریکی
7. حفاظت مدارات PLC
8. حفاظت مدارات موتورهای الکتریکی
9. حفاظت از قطعات نیمه هادی
10. کلید حفاظت جان برای جریان نشتی مدارات را داراست.
مزایای استفاده از فیوز برق
فیوز برق مینیاتوری بعد از اینکه خطای مدار به کار افتاد با اصلاح خطا مجددا قابل استفاده هستند. در صورتی که فیوزها بعد از قطع خطای مدار باید آنها را دور بیندازید. همچنین فیوز برق دارای دقت بسیار زیادی است.
کلیدهای مینیاتوری جریان‌های نشتی که سبب برق گرفتگی و آتش سوزی می‌شوند که فیوز نمی‌توانند آن را تشخیص دهد، شناسایی و قطع می‌کند. فیوز برق مینیاتوری دو عمل کنترل و حفاظت را همزمان انجام می‌دهند.
قیمت بالا ولی در عین حال سودمند
فیوزها به دلیل اینکه بعد از خطا باید آن را تعویض کرد، هم دردسر فراوانی برای شما ایجاد می‌کند و هم هزینه‌های زیادی ره به دنبال دارد. این در صورتی است که تعویض و نصب فیوز خود یک وقت زیاد با مهارت کامل می‌طلبد. ولی فیوز برق مینیاتوری با وجود آنکه قیمت آنها از فیوزهای موجود در بازار بیشتر است اما به دلیل استفاده‌ی طولانی و نصب آسان خیلی به صرفه‌تر است.
دسته بندی دیگر
فیوز برق براساس تعداد پل نیز به دسته‌هایی تقسیم می‌شوند:
● کلید مینیاتوری تک پل SP
● کلید مینیاتوری دو پل DP
● کلید مینیاتوری سه پل TP
● کلید مینیاتوری سه پل + نول TPN
● کلید مینیاتوری چهار پل 4P.
اجزای تشکیل دهنده‌ی یک کلید مینیاتوری
1. اهرم قطع و وصل
2. بازوی متحرک
3. کنتاکت جریان خروجی
4. ترمینال‌های قدرت
5. فلز بیمتال
6. پیچ کالیبراسیون محدوده عملکرد
7. سیم پیچ قطع
8. جرقه گیر
حفاظت، ویژگی مهم
برق فیوز که کاربرد اصلی آن حفاظت است، کاربر‌های متفاوتی را در مدارات انجام می‌دهند مثل:
● حفاظت مغناطیسی از مدارات در برابر اتصال کوتاه
● حفاظت از تجهیزات مدار مانند کابل‌ها در برابر آتش سوزی
● حفاظت حرارتی از مدارات در برابر اضافه بار
● حفاظت از جان انسان در برابر تماس غیر مستقیم با سیستم‌های زمین
● حفاظت از قسمت سالم مدار با جدا سازی بخش آسیب دیده مدار از سایر بخش‌های مدار.
علائم ظاهری
روی فیوز برق علائمی وجود دارد که هر کدام به موردی اشاره می‌کند. بر روی فیوز برق مینیاتوری اطلاعاتی مثل شرکت سازنده، سری ساخت، تیپ کلید مینیاتوری، حداکثر جریان نامی قابل تحمل، نمایشگر کلید و ولتاژ نامی کلید نوشته شده است. این اطلاعات می‌تواند به شخص خیلی کمک می‌کنند تا بهترین بهینه را از فیوز برق‌ها داشته باشند.
نقشه شماتیک
نقشه شماتیک راهنمایی است برای مهندسین الکترونیک، جهت نمایش طراحی یک مدار الکترونیکی، قطعات و مونتاژ مدار و نشان دهنده عملکرد و وظیفه مدار است. فیوز برق هم دارای نقشه شماتیک است که باید آن را از چپ به راست خواند.
جمع بندی
فیوز برق ابزار مناسبی برای مصارف چه خانگی و چه صنعتی است. انواع فیوز برق مینیاتوری در وب سایت ایران الکتریک به همراه قیمت انواع کلید و پریز موجود است شما می‌توانید با مراجعه به این وب سایت با کیفیت‌ترین فیوز برق‌ها را تهیه کنید. امیدواریم خواندن این مطالب برای شما مفید بوده باشد. لطفا نظرات خود را با در میان بگذارید.